Een boekrecensie
Toen ik bij het bezoek aan de uitgever Garant hoorde dat deze kortelings een nieuw boek zou uitgeven met de titel ‘Zonder zorgen ouder worden,’ wist ik het meteen. Daar zou ik een artikel over schrijven voor de senioren. Natuurlijk had ik mij door het woordje ‘ouder’ laten vangen. Toen ik het boek in handen kreeg stond ik écht stil bij de titel. Het ging immers over ‘ouder’ worden. Daardoor is het een boek uiteraard voor een heel breed publiek bestemd. Worden we immers niet allemaal ouder vanaf het ogenblik dat we geboren zijn? Zelfs in de herfst of winter van het leven als anderen en ook wijzelf ons soms als ‘zijnde oud’ beschouwen, worden we nog steeds ouder. Het is een proces dat enkel door de dood gestopt kan worden.
Zolang we leven staat het leven voor ons niet stil en dus blijven wij best ook niet stilzitten, lijkt één van de leuzen van Claudia De Groot, schrijfster van dit boek, te zijn. Dat niet stilzitten moet zowel in de letterlijke als in de figuurlijke zin van het woord geïnterpreteerd worden. Blijven bewegen, vooruit zien én levenslang leren zijn dus haar motto’s.
Je wensen en mogelijkheden onderzoeken, keuzes maken, actie ondernemen dàt is waar de auteur ons toe aanzet. Om je hierbij te helpen formuleert ze niet alleen 199 tips, maar geeft ook een ruime bibliografie en lijst met webbronnen die je verder op weg kunnen helpen.
In het boek worden thema’s aangeraakt die jong en oud kunnen aanbelangen. Hierbij wordt telkens gevraagd om na te denken over de wijze waarop je naar jezelf kijkt en de wijze waarop je je verhoudt tot de ander. De auteur zet je op pad om te ontdekken wat je wensen zijn voor je leven in de verschillende levensfasen. Ze zet aan om na te denken hoe je als mens in het leven staat en hoe je met mensen, gebeurtenissen en dingen die op je afkomen, omgaat. Bijkomende vragen laten je dan telkens dieper op bepaalde thema’s ingaan. Voorbeeld: laat je je gemakkelijk uit het lood slaan, kan je dan anders naar de dingen leren kijken zodat je beter voorbereid bent? Hoe zit het met je financiën?
Neen, dit is niet zomaar een leesboek. Het is vooral een werkboek. Dat merkt de lezer meteen wanneer deze in het eerste deel reeds aangespoord wordt om een ZZOW ( Zonder zorgen ouder worden plan) op te stellen. Hiervoor heeft de auteur een ‘handleiding’ beschikbaar.
Het gaat hier niet om een statisch plan. Best is dat je het op belangrijke scharniermomenten in je leven opnieuw evalueert. Rekening houdende met eventueel veranderde omstandigheden kan je het plan dan zonodig aanpassen, aanvullen of meer detailleren.
Bepaalde wensen en richtlijnen zullen wellicht onveranderd blijven maar anderzijds kan het ook zijn dat je wensen en plannen veranderen naarmate leefomstandigheden veranderen. Denk maar hoe veranderende fysieke mogelijkheden om wijzigingen kunnen vragen rond mobiliteit, woonsituatie of verzorging. Op voorhand hierover nadenken kan je helpen om indien dergelijke situatie zich effectief aanbiedt, rustiger hier tegenaan te kijken.
De auteur heeft het ook over keuzes die je kan maken of acties die je kan ondernemen om de ‘eenzaamheidsval’ te vermijden. Ze zal hierbij onder meer wijzen op de kracht van dankbaarheid en van het geven van complimenten.
Verder doet ze je stilstaan bij de acties die je nu al kan ondernemen om je voor te bereiden op ‘mogelijke’ dementie en op je levenseinde. Denk aan de zorgvolmacht, de vertegenwoordiger of aan de wilsbeschikkingen rond het levenseinde.
Tijdig aan je plan beginnen is een noodzaak. Hierover in gesprek gaan met hen die je lief zijn maar ook met je zorgverleners, zal er dan voor zorgen dat jij je minder zorgen moet maken omtrent ‘ouder’ worden.
‘Verbinding’ is inderdaad een belangrijke pijler om zonder zorgen ouder te worden. Het vierde en laatste deel van haar boek draait volledig om dit thema al kreeg het als titel. “Weg met Ruzies”. Conflicten worden als energieverslinders gezien die zelfs over generaties heen verder gezet kunnen worden. Beter is het een conflict meteen aan te pakken, te ‘ontmijnen’ dan het omwille van het eigen gelijk te laten verstenen. Dat geldt voor intergenerationele relaties, erfeniskwesties, familieruzies, echtscheiding, burenruzies enz… Soms raken mensen er niet zonder hulp uit en is bemiddeling nodig. Ook hier is weer informatie beschikbaar over waar je voor hulp hiervoor terecht kan.
Alvorens af te sluiten wil ik even stilstaan bij het idee van de familieboom (deel 2 van het boek). In de familieboom neem je al je familieleden op : ouders, kinderen, kleinkinderen, grootouders, echtgeno(o)t(e), ex-partners, familie ex-partners, maar ook vrienden en of mensen die voor jou belangrijk waren/zijn. Je kan dit aanvullen met kleine anecdotes. Hoe je je familieboom weergeeft wordt aan de eigen creatieve vermogens overgelaten.
Het voordeel van een geschreven of getekende boom is dat wanneer de mist van dementie zorgt voor vervaging, je deels hierop terug kan vallen om langer binding te kunnen houden met het hen die je lief zijn. Wanneer je er niet meer bent kan het voor kinderen en/of kleinkinderen een herinnering zijn, een aanvulling van de eigen familieboom. Door de familieboom zo zegt de auteur zie je hoe je gedragen wordt door verschillende generaties die “door en met elkaar groeien en bloeien met het levenseinde als eindfase” (p25).
Zonder zorgen ouder worden is dus geen boek dat je snel even uitleest, al kan je daar altijd voor kiezen natuurlijk. Eerder daagt het uit om over soms moeilijke dingen in alle eerlijkheid met jezelf, na te denken. Eventueel kan je zoals de auteur het aanraadt, effectief het ZZOW plan invullen. Niets belet je echter om een schriftje te nemen en die dingen die voor jou belangrijk zijn op te schrijven en zo een eigen plan op te stellen om zonder zorgen ouder te worden. Dat schriftje en/of ZZOW plan kan je samen met je wilsbeschikkingen Voorafgaande zorgplanning – Senioren Hoeilaart op een goed zichtbare en bereikbare plaats wegleggen.
In de wetenschap dat zij die je lief zijn weten wat belangrijk is voor je en hoe jij de dingen ziet wanneer je in een bepaalde situatie mocht komen, kan je dan gewoon genieten van de tijd die het leven je geeft.
Het boek werd door de gemeentelijke bibliotheek aangekocht en is voor uitlening beschikbaar.
Claudia De Groot, ‘Zonder zorgen OUDER worden. Basisthema’s voor jong en oud’, is uitgegeven door Garant, Antwerpen-Appeldoorn.
De Brochure betreffende de Voorafgaande Zorgplanning kan nog altijd bij de plaatselijke apotheken worden afgehaald.
[Een bijdrage van Mieke Maerten — 22 april 2022]
Beste ,
Dank voor dit boeiend artikel! In dit verband komt er ook een interessante lezing over “Euthanasie en Levenseindebeslissingen “ in het WZC Mariëndal te Overijse op 31/5/22 om 20 u.
Spreker is Prof. Chris Gastmans. , prof. aan de KULeuven, ethisch adviseur van Zorgnetwerk Vlaanderen en lid van verschillende commissies Medische Ethiek, met expertise rond ethiek in de zorg voor ouderen. Een organisatie van het OCMW in samenwerking met Mozaïek Praatcafé Dementie Druivenstreek. Vooraf aanmelden bij Michiel Langbeen, psycholoog en referentiepersoon dementie : michiel.langbeen@ocmw.overijse.be. Van harte welkom aan alle geïnteresseerden!