Wie in godsnaam is Nonkel Jan hoor ik u vragen. Nonkel Bob en Nonkel Ferre, dat doet wellicht wel een belletje rinkelen. Zij waren jarenlang de bezielers van Het Kinderdorp in Hoeilaart. En toch heeft Nonkel Jan, voor hen, een zeer belangrijke rol gespeeld voor het Kinderdorp en voor de parochiegemeenschap Hoeilaart in het algemeen.
We moeten wel even een flink stuk terug in de tijd. Het is immers door Nonkel Jan dat er in ons dorp een Jongenstehuis kwam. Jan Van Kerckhoven was namelijk de rechterhand van Priester Ivo Cornelis de eerste en enige oprichter van de “Jongenstehuizen” in Mechelen. Ivo Cornelis nam in de jaren 20 van de vorige eeuw twee weesjongens op in zijn eigen huis. Kort daarna stichtte hij het naar hem vernoemde jongenstehuis dat enkele jaren later een eigen plek kreeg in de stad van de Manen blussers. Nadien volgden nog een aantal tehuizen waaronder dat van Hoeilaart. En dat was mede te danken aan Jan Van Kerckhoven (geboren in 1911 in Willebroek), priester gewijd, en in 1939 benoemd tot onderpastoor in Hoeilaart . Tijdens zijn eerder korte periode als onderpastoor in Hoeilaart was hij vooral begaan met de christelijk geïnspireerde sociale werknemersbeweging. Hij zorgde voor vorming en ontwikkeling van de arbeidersjeugd in ons dorp. En die arbeidersjeugd was er. Alhoewel Hoeilaart op dat moment, dankzij de druiventeelt, een eerder welvarende gemeente was. Onder zijn impuls (hij was toen al weg uit Hoeilaart) kwam er rond 1950 een jongenstehuis in Hoeilaart, beter bekend als het kinderdorp.
Jan Van Kerckhoven deelde met Ivo Cornelis dezelfde drijfveer nl. opkomen voor de sociaal zwakkeren, vooral verwaarloosde en achtergestelde kinderen en jongeren. En er was in die tijd, zeg maar tussen de jaren 1920 en 1960, nogal wat armoede en miserie.
Nog wat vroeger, tijdens de industriële revolutie (19° eeuw tot begin van de 20° eeuw) had priester Daens al een belangrijke rol gespeeld in de verdediging van de zwaksten. De opkomende economische activiteit was toen in handen van de Franstalige adel en rijken die bovendien ook konden rekenen op een zekere bescherming van het Instituut Kerk. De arbeiders toen waren arm, niet beschermd en overgelaten aan het winstbejag van de werkgevers. Daens ging zich het lot aantrekken van de arbeiders, hun lonen en werkomstandigheden, hun wonen en hun gezinnen, en hun vaak verwaarloosde kinderen.
Ivo Cornelis en iets later Jan Van Kerckhoven (hierin zeer gesteund door oud CVP-minister en volksvertegenwoordiger Alfons Verbist) waren in de nasleep van de industriële revolutie, een soort opvolgers van Daens en hebben op hun manier zijn werk voortgezet. Sociaal engagement en hun leven wijden aan de zorg voor kwetsbare jongeren. Het was de periode na W.O. I met zeer veel ellende. Ook W.O. II valt in dat tijdsgewricht met o.m. de nazihaat tegen de Joden en dus ook tegen Joodse kinderen. Sommigen vonden onderdak in de Jongenstehuizen. Andere in gezinnen in Hoeilaart. Al beseften die mensen vaak niet waar ze mee bezig waren en welk risico ze eigenlijk liepen. In 1944 werd Ivo Cornelis hiervoor trouwens een tijdje opgepakt.
Jan Van Kerckhoven was als jongeling een overtuigd socialist en antiklerikaal maar werd later toch priester en voegde zich aan de zijde van Ivo Cornelis. Nonkel Jan noemde zichzelf trouwens graag een socialistische katholiek. Hij heeft nooit hoog opgelopen met het Instituut Kerk. Hij werkte liever aan de basis, voor anderen en vooral voor de zwaksten. Zoals Ivo Cornelis (die zijn priesterstudies afwerkte in Rome en er doctor in de theologie werd) koos hij niet de weg van roem en glorie maar wel die van oprecht sociaal engagement. Het waren ook geen “ambtenaren “ met de vaardigheden van wat we vandaag een “goede manager, een leidinggevende” zouden noemen. Maar zelfs in die tijd had dat zijn kwalijke gevolgen. Beiden hebben het moeten ondervinden. Hun beleid stuitte op kritiek. Sommigen stelden vragen: is alles correct verlopen, waren de financiën correct ? Is alles verlopen volgens de statuten? Beide heren hadden van die materie geen kaas gegeten. Nu zou er een CFO aangesteld worden maar dat bestond toen nog niet. Vandaag twijfelt er niemand aan: zij hebben vooral gewerkt met hun hart, oprecht en steeds met één doel voor ogen: hulp bieden aan de zwaksten. Ook werd hun overtuiging voor de Vlaamse zaak wat kwalijk genomen. Het was de tijd van A.V.V. V.V.K*. Nu weten we dat dit moet bekeken worden tegen de tijdgeest van toen. De plak werd toen gezwaaid door de Franstalige bourgeoisie en een overheid waar de Franstaligen de plak zwaaiden. De Vlamingen zaten meestal in het andere kamp: arbeiders die enkel moesten werken en op politiek vlak niets in de pap te brokken hadden. Vandaar die Vlaamse strijd die vooral een sociale strijd was.
Het Kinderdorp bestaat nog steeds in Hoeilaart. Nu als onderdeel van de vzw Sporen. Na vele decennia waart de geest van Nonkel Jan (en Ivo Cornelis ) dus nog steeds rond in ons dorp. En ook daarbuiten.
[Een bijdrage van Marcel Baeten]
*Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus
Mooi.
Hopelijk lezen vele mensen het want het is ook een beetje geschiedenis over Hoeilaart.
De eerste gebouwen werden gebouwd door Hector Goossens . Waar Nonkel Bob en Nonkel Ferre woonde stond er al maar is afgebroken voor de nieuwe gebouwen .Ook een klein gebouw achteraan waar vroeger een ezeltje woonde waar de kinderen voor zorgde.
Ken nog goed de tijd van het Kinderdorp.
Ben zelfs fier om met een meisje van het Kinderdorp getrouwd te zijn..
Goed geschreven Marcel!
Roland Charleer