De voorbije weken kwam vroeger Groen!-politicus Hermes Sanctorum in het nieuws met de smaak van mammoet gehaktballen. Wat is dat, hoe komt men daaraan en wanneer zal dat beschikbaar zijn in onze restaurants of beenhouwerij?
Kweekvlees van mammoet of andere dieren
Uit de tand van een mammoet die meer dan een miljoen jaar geleden op de aardbol vertoefde hebben wetenschappers DNA (het erfelijk materiaal) gehaald. Na wat hocus pocus met PCR (de techniek die ons ook toelaat om een covid-19 besmetting gevoelig te testen) is men erin geslaagd om het gen van mammoet myoglobine te achterhalen. Myoglobine is een ijzerhoudend eiwit dat in spiercellen aangemaakt wordt. Het kan zuurstof binden zodat onze spieren kunnen werken.
Hermes Sanctorum, afkomstig uit Overijse, is van opleiding bio-ingenieur en is nu CEO van Paleo, een Belgisch biotech bedrijf gespecialiseerd in de aanmaak van vleesvervangers. Het is hun bedoeling om plantaardig materiaal te verrijken met dierlijke eiwitten om de smaak, geur en gewaarwording van vlees te benaderen. Naast mammoet myoglobine, gebruiken ze ook eiwitten van rund, varken, schaap, kip en tonijn als toevoegmiddel. Het gen (DNA) van mammoet myoglobine wordt ingebracht in gistcellen die na fermentatie het eiwit produceren. Het mammoet myoglobine is dus een eiwit van een genetisch gemodificeerd organisme, en zoiets verkopen ligt zeer gevoelig in Europa. Paleo en hun investeerders – die eind februari 2023, € 12 miljoen investeerden in Paleo – denken echter dat ze hun producten over een paar jaar op de Europese markt kunnen brengen. De onderliggende redenering is dat het myoglobine eiwit volledig gescheiden kan worden van enig resterend DNA van de gisten. Indien er absoluut niks van DNA in het gezuiverde myoglobine blijft, dan zou dit eiwit eindproduct niet te onderscheiden zijn van het natuurlijk eiwit aangemaakt.
Ondertussen is er een Australisch bedrijf, Vow, dat beweert over het eerste mammoet-kweekvlees te beschikken. Zij hebben met behulp van het “Institute for Bio-engineering and Nanotechnology” hetzelfde mammoet myoglobine gen ingebracht in schaap stamcellen die in grote fermentors opgegroeid worden. De cellen worden dan samengeperst tot een vleesbal. Dit is echt ‘gekweekt vlees’, waar geen dier gekweekt, verzorgd of geslacht moet worden. Voor zover ik begrijp wordt hier geen scheiding gemaakt van het mammoet myoglobine eiwit en het genetisch gemodificeerde schaap DNA. Om dit product op de Europese markt te verkopen als voedsel voor menselijke consumptie lijkt me iets dat nog jaren zal aanslepen.
Mammoetvlees is uiteraard een PR-stunt, iets om het bedrijf en hun producten mee in de kijker te plaatsen. Of er mammoetvlees ooit op ons bord zal komen, blijft een open vraag. Op dit ogenblik is er niks geweten over bvb mogelijke allergieën bij het eten van dit product, of andere neveneffecten op vertering enz. Gekweekt kip, rund, varken of schaap surrogaat vlees zal hoogst waarschijnlijk over een paar jaar wel verkrijgbaar zijn.
Kweekvlees voor consumptie.
Het FDA, (“Food and Drug Administration”, de instantie die voedsel en geneesmiddelen moet goedkeuren vooraleer het op de Amerikaanse markt mag verschijnen) heeft in December 2022 kip kweekvlees geproduceerd door het Californische biotech bedrijf ‘Upside Foods’ goedgekeurd voor consumptie. Hiermee was het Amerikaanse FDA niet de eerste instantie om kweekvlees goed te keuren. Zij werden voorafgegaan door Singapore, waar kip kweekvlees van ‘Eat Just’ reeds goedgekeurd werd in 2020. Dit kweekvlees is nu beschikbaar in meerdere restaurants in Singapore.
Upside Foods oogst cellen van een kip of een bevrucht kippenei en groeit deze cellijnen op in een bioreactor onder gecontroleerde temperatuur en zuurstoftoevoer en allerlei voedingsstoffen, vitaminen en mineralen. De cellijnen ontwikkelen spier en bindweefsel. Het bedrijf schat dat ze jaarlijks tussen de 25 en 200 ton kunnen produceren. Uiteraard moet dit kweekvlees verpakt en gelabeld worden als “cultivated” of “cultivated from chicken cells” om te kunnen verkopen.
Wat is de meerwaarde?
Upside Foods aast op een akkoord met Atelier Crenn, een 3-sterren Michelin restaurant in San Francisco, om hun kip kweekvlees op het menu te plaatsen. De strategie om het aan te bieden in een sterrenrestaurant waar in voorgaande jaren geen kip of rund te verkrijgen was, geeft een indicatie van de kostprijs voor dit menu.
Upside Foods heeft vorig jaar onder hun vorige naam ‘Memphis Meat’ $400 miljoen opgehaald bij investeerders om hun producten te commercialiseren. Ook Israël stelde $18 miljoen beschikbaar voor gelijkaardige projecten rond kweekvlees en onze Nederlandse noorderburen investeerden $62 miljoen in gekweekt vlees. Het lijkt dus ‘big-business’ te worden, in eerste instantie voor diegene die het zich kunnen veroorloven. Anderzijds zal in de loop der jaren de kostprijs dalen en men kan altijd de portie aan gekweekt kipvlees op uw bord verkleinen. Of het iets voor fijnproevers wordt is moeilijk te voorspellen, de uiteindelijke doelgroep is eerder de bewuste consument begaan met dierenleed.
[Een bijdrage van Serge Muyldermans]
Je kan reageren op dit artikel. Gebruik het formulier onderaan de tekst om je reactie te plaatsen.
Het zoveelste interessante artikel van Serge, bedankt hiervoor!
Een kleine correctie evenwel: ik denk dat Hermes niet afkomstig is van Overijse, maar van Hoeilaart, meer bepaald de J.B. Denayerstraat. Hij volgde school in Het Groene Dal.