Dat we zo snel mogelijk een zo breed mogelijk gedragen regering nodig hebben om de noodzakelijke relance maatregelen daadkrachtig te nemen en de desastreuze economische impact van Covid-19 te neutraliseren, daar is iedereen van overtuigd. En toch, alle initiatieven om een regering te vormen lijken te mislukken. Nochtans, elke beleidspartij herhaalt voortdurend dat ze bereid zijn te praten, in dialoog te gaan met anders denkenden en constructief naar oplossingen te willen zoeken.
Sinds de verkiezingen vorig jaar in mei, hebben we al meer dan vijftien koninklijke adviseurs, informateurs en preformateurs gehad. De laatsten werden op maandag 20 juni aangesteld en gaan ervan uit dat ze 50 dagen nodig hebben om misschien resultaat te boeken. Telkenmale werd bij de eerste persconferentie van de koninklijke uitverkorenen medegedeeld dat het uitsluitend over de inhoud zou gaan en pas achteraf over de postjes. Men ging toewerken naar een uitgebreide Zweedse regering, een Vivaldi regering, een Arizona regering, een paars-groene regering, enzovoort. Evenveel keer draaide het uit op een fiasco met als excuus: “Het water is te diep, de andere partner heeft onvoldoende zicht voor de echte noden, de kiezer heeft de kaarten te moeilijk gelegd, enzovoort”. Misschien worden al die doorwinterde politici te veel opgeslorpt door hun vak zodat ze door de bomen het bos niet meer zien. Als deze impasse nog lang aanhoudt dan stevenen we onherroepelijk af op nieuwe verkiezingen, die eigenlijk niks gaan veranderen – in tegendeel, de kaarten zullen na nieuwe verkiezingen nog moeilijker liggen voor de traditionele beleidspartijen. Daarom is het cruciaal dat onbezoedelde staatsburgers een nieuwe insteek geven aan onze politici. Een ‘out of the box’ idee, dat heeft men nodig.
Hieronder volgt een werkbaar voorstel om binnen de veertien dagen een regering te installeren. Het scenario is ofwel waardeloos, of absurd, of geniaal, aan jullie om te oordelen. Ik zou het appreciëren mocht er een discussie ontstaan waar dit idee verder uitgewerkt wordt of met de grond gelijk gemaakt wordt.
We vertrekken van volgende gegevens: de zetelverdeling in het federaal parlement voor alle beleidspartijen is nagenoeg gelijklopend (zie tabel, figuur 1), met een licht kleiner aantal zetels voor de christendemocratische familie CD&V en cdH, ten opzichte van de andere families en NVA. Met Vlaams Belang, PVDA/FGTB, en de kleinere partijen die geen fractie vormen gaan we geen rekening houden. Hiermee laten we de Vlaams Belang en PVDA/PTB kiezers niet in de kou staan, want eigenlijk zijn hun kiezers veelal ‘foert’ stemmers die geen oplossing willen en/of kiezers die bewust stemmen voor een partij die niet bereid is het beleid te dragen. Ons objectief is om een regering met de meest bekwame politici samen te stellen, uit partijen die gezamenlijk 2/3 meerderheid bezitten in het federaal parlement en een duidelijke meerderheid voor elke taalgroep.
Het scenario is als volgt. Stap één. De koning benoemt een onafhankelijke ‘task force’ – dat is ‘in’ dezer dagen – bestaande uit een negental staatsministers, eentje van elke partij (NVA, Open VLD, CD&V, SPA, Groen, Ecolo, PS, MR en cdH). Misschien moet er een tiende bijgenomen worden van NVA-signatuur om de zetelverdeling volgens partij in het parlement te respecteren, dat laten we aan de koning over om te beslissen. Van staatsministers kan men verwachten dat ze het politiek getouwtrek van hun partij kunnen overstijgen en bijgevolg een onafhankelijke en niet bevooroordeelde positie kunnen innemen. Deze staatsministers zullen vanaf dag 1 aangeven dat ze eerst de postjes zullen invullen en pas nadien over het inhoudelijke zullen oordelen. Onze task force komt bij elkaar en zal gedurende twee dagen 15 ministerposten bedenken waarvan 5 posten voor superministers, 5 gewone minister posten en 5 staatssecretarissen (zie bovenste panel in figuur 2 met een fictief voorbeeld van bevoegdheden). Voor een goed begrip, momenteel hebben we 13 ministers. De uiteindelijke bevoegdheidsverdeling laten we over aan de aangestelde staatsministers, die zijn ten slotte meer vertrouwd met de omvang van de kabinetten, de financiële armslag en belang van die posten.
Dan komt de tweede stap, die zal een week in beslag nemen (dag 3 tot en met 9). Onze staatsministers nodigen de voorzitter uit van alle beleidspartijen die aangeven constructief te willen meewerken aan een regering (NVA, MR, Open VLD CD&V, cdH, SPA, PS, Ecolo en Groen). Ze overhandigen de tabel met de te begeven bevoegdheden en vragen aan de voorzitters om binnen de week de meest geschikte kandidaten uit hun partij of uit hun entourage voor te dragen om één van deze postjes te bekleden. De NVA mag vijf kandidaten naar voor schuiven, evenals de socialistische familie (PS en SPA tezamen), de liberale familie (MR en Open VLD tezamen), de groene familie (Groen en Ecolo tezamen) en de christendemocraten (CD&V en cdH tezamen) maar er moet minstens één kandidaat voor een superministerpost, één kandidaat voor een gewone ministerpost en één kandidaat als staatsecretaris bij zitten, de overige twee zijn vrij te kiezen. Deze verdeling weerspiegelt het gewicht van elke partij in het parlement. Er wordt verwacht dat de socialisten (PS en SPA), de groenen (Ecolo en Groen) en de liberalen (MR en Open VLD) afspreken dat er telkens uit de Franstaligen zusterpartij voorgesteld worden en twee Nederlandstaligen. Voor de christendemocraten (CD&V en cdH) zou het omgekeerd zijn: drie Nederlandstaligen en twee Franstaligen. Dit weerspiegelt ongeveer de zetelverdeling in het federale parlement. Vanzelfsprekend wordt er ook opgelegd om minstens twee kandidaten van het andere geslacht voor te dragen, en men kan slechts voor één post kandideren.
Aangezien elke partij naar de kiezer getrokken is met de boodschap dat ze de beste ploeg hadden met de meest waardevolle politiekers, dan moet het zeker lukken om 5 expert kandidaten naar voor te schuiven voor de verschillende postjes. Die uitverkoren kandidaten moeten dan hun visie en een beleidsnota van 3-5 pagina’s opstellen voor de post die ze ambiëren. Als ze geselecteerd worden zal die nota als regeringsverklaring gebruikt worden. De kandidaten voegen ook nog een kort CV toe waaruit moet blijken waarom ze denken de geschikte kandidaat te zijn voor die ministerpost.
De derde stap (dag 10 tot en met 12). Als al de kandidaturen binnen zijn komt onze task force terug bijeen, in Poupehan, Knokke of in de bovenste bol van het atomium, het maakt niet veel uit. Deze commissie van staatsministers bekijkt de kandidaturen, te beginnen bij de post ‘eerste minister’ en rangschikt de kandidaten volgens hun ingediende beleidsnota en hun ingeschatte geschiktheid voor die post. Bvb, NVA heeft Theo Francken voorgesteld, MR Sophie Wilmès en PS geeft de voorkeur aan Paul Magnette en op basis van de ingediende beleidsnota en CV worden deze kandidaten gerangschikt. Als Francken als eerste minister geselecteerd wordt, mag NVA geen tweede superministerpost meer leveren. Vervolgens wordt de rangschikking voor superministerpost 2 gemaakt uit de voorgestelde kandidaturen, dan superministerpost 3 enzovoort tot staatssecretaris 15. Finaal worden de posten verdeeld met dien verstande dat NVA één superminister, één minister en één staatssecretaris krijgt. Idem voor de socialistische familie, voor de liberale familie, de christendemocraten en de groenen (zie onderste panel van figuur 2 als voorbeeld van verdeling over de partijen heen). Ze zorgen ervoor dat de Franstalige liberalen, groenen en socialisten elk 2 posten toebedeeld krijgen en de Nederlandstalige één, weeral om het zetelbelang van het parlement te respecteren. Er zullen dus 8 ministerposten aan Vlamingen toegewezen worden en 7 posten aan Franstaligen. Deze regering heeft met 109 op 150 zetels een overgrote 2/3 meerderheid binnen het federale parlement en een meerderheid van 57 op 89 zetels binnen de Nederlandse taalgroep en van 52 op 61 binnen de Franse taalgroep. De ministerposten zijn duidelijk verdeeld met respect voor de verkiezingsuitslag van mei 2019. Bovendien beschikt de regering over de meest competente minister voor elke bevoegdheid.
Deze rangschikking kan op drie dagen uitgewerkt worden en dan heeft de task force nog een paar dagen over om eventueel een post waar niemand voor gepostuleerd had te laten invullen door de partij die nog recht heeft op een postje.
De veertiende of vijftiende dag kunnen ze de eed afleggen bij de koning, en het land beschikt over een sterke, stabiele regering bestaande uit de meest competente politici voor de job. Kamiel Spiessens zou zeggen: “Het is niet moeilijk, het is gemakkelijk”.
Dit wordt ongetwijfeld een kibbelkabinet, als de budgetten (of liever het gat in de begroting) moeten verdeeld worden. Maar beter dat dan niets. Hop, naar Filip ermee, Serge!
Beste Jan,
Inderdaad, Verdeling van budgetten zal veel discussie opwerpen. Ze moeten dan maar met twaalfden werken en als er extra budget ergens nodig is zullen ze het moet gaan halen bij een ministerpost beheerd door dezelfde zuil.
De aanzet voor dit idee komt van een artikel van Mark Elchardus die de macht van de particratie wou verminderen en de democratie wou aanzwengelen. Zijn voorstel was om geen verkiezingen te organiseren waar men voor een partij moet kiezen maar wel voor thema’s. En voor elk thema kan de partij één of meerdere kandidaten naar voor schuiven.
Geniaal idee en inderdaad zowel voldoende ” out of the box ” als “representatief voor de gekozen partijen” om als stevige basis te dienen.
Wie het nadien verknoeit mag het komen uitleggen aan het grote publiek op een podium/schavot op de grote markt van Brussel waar het volk meteen kan repliceren onder het alziend oog van de media: verbranding is niet nodig
Daar zorgt de volgende verkiezing voor.
SUCCÈS er mee.
Vgr
Beste Bert,
Effectief, het is de bedoeling om nu uit de knoeiboel te geraken en iedere beleidspartij de kans te geven zich te profileren en verkiesbaar te stellen bij een volgende verkiezing. Hoe ze dan na de volgende verkiezing tot een regering komen, dat laat ik op dit ogenblik in het midden. De kans bestaat dat bvb NVA en de liberalen het voor hun bevoegdheid zo schitterend gedaan hebben dat ze al de andere partijen oppeuzelen bij volgende verkiezing en dat ze direct een 2/3 meerderheid hebben onder hun beiden.
Een mooi voorstel!. Ik zie er de hand in van een rigoureus denkende wetenschapper. Out of the box.
Maar politiek en efficiënte wetenschap gaan niet samen. De laatste dagen hebben heel wat wetenschappers hun expertise ter beschikking van de politiek gesteld. Met teleurstellend resultaat.
Een mooie poging……en hééééél grappig.
PS. Was het een bewust fautje ? Of was het om de aandacht van de lezer te testen?
Het was op 20 juli dat Sire Filip I zijn 2 nieuwe koninklijke voortrekkers aanstelde.
Beste Robbie,
Bedankt voor de reactie. Als je teleurgesteld bent over het resultaat van de inbreng van expertise door wetenschappers, dan weet ik niet goed over welke experten of zo je het hebt. Volgens mij is de inbreng van de epidemiologen en virologen bij de recente Covid-19 wel een succes. De politiekers hebben niet altijd de aanbevelingen gevolgd, uiteraard. Daar waren redenen voor, economische om er maar één te noemen. Ik volg U wel als je ook geïrriteerd geraakt bij TV interviews van viroloog Van Ranst tijdens ze hem vragen wat hij denkt dat het beste transportmiddel is: ‘bus of tram?’. Dat is niet zijn expertise en dus is zijn mening over dat onderwerp niet relevant.
Ik weet dat Sire Filip I De Wever en Magnette heeft aangesteld om nogmaals het pa te effenen naar een regeringsvorming. Mijn tekst had ik echter op zondag 19 juli geschreven. Ik heb die op 21 juli wel een paar kleine aanpassingen gedaan, maar heb bewust hen niet vernoemd en staatsministers laten staan. Ik ga er van uit dat ook De Wever en Magnette gaan mislukken en dan zal het aan Filip zijn om deze suggestie eens uit te proberen.
Hoe ,kan men zoveel ministers betalen in dit kleine Belgikske??? die allemaal de lakens naar hun eigen belangen(ook deze van de partij!trekken!)wijn zijn al in 2 verdeelde ,en maar goed ! de werkende Vlamingen hebben lang genoeg de onderdanen van de francophone geweest! en waar veer centen aan verloren gegaan,dus nog een mini Belgique!!zolang dat het Vllaamse betasting gelde naar naar Franse vrienden gaat zal deze regering een onrustige sfeer behouden.
Beste Segers,
Sorry voor het late antwoord, mijn eerste antwoord is blijkbaar niet doorgekomen. Ik probeer nogmaals.
Bedankt voor uw reactie. Alhoewel ik uw standpunt niet deel, kan Ik er niet veel tegen inbrengen om de eenvoudig reden dat ik geen zicht heb op het totale kostenplaatje. Ik hoor eveneens als U dat er een geldtransfer is van noord naar zuid (Vlaams naar Waals als je wil), maar hoeveel en waarom dat zo is weet ik niet. Waarschijnlijk is het zo dat het bruto ‘Vlaams’ product groter is dan het bruto ‘Waals’ product. Ten eerste Vlamingen zijn in overtal tov Walen en ten tweede hebben wij het geluk om de havens (Antwerpen, Zeebrugge en Gent) op ons ‘grondgebied te hebben. Bovendien zitten wij meet de Petrochemische nijverheid wat grote inkomsten teweegbrengt. Ik vermoed dat bij het ontstaan van België de industriële bedrijvigheid voornamelijk in de steenkool en staalindustrie lag, wat een Waalse aangelegenheid was. Dus hoogst waarschijnlijk beheer de Walen toen de Vlamingen financieel gesteund en was de geldtransfer eerder van Wallonië naar Vlaanderen.
Enkele persoonlijke bedenkingen.
De Seniorenraad van Hoeilaart beweegt zich op glad ijs wanneer ze denkt namens de raad een politiek statement te mogen maken.
Redding van de
“Belgische Democratie”
zou trouwens een juistere titel geweest zijn.
Stemmen voor het VB en PTB-PVDA zijn evenwaardige stemmen van Belgische Burgers.
De raad brengt ze onder in de “FOERT” partij.
Bedenk echter dat deze veruit de grootste partij van het Koninkrijk wordt.
VB : 810.177
PTB-PVDA : 584.621
voeg daarbij
zij die Niet opdaagden : 8.167.709 – 7.218.633 = 949.076
zij die Blanco en Ongeldig stemden : 438.085
Voeg daarbij nog de stemmen van de meest gemotiveerde kiezers die stemden voor de 19 lijsten
die geen kiesdrempel haalden : 135.074
U mag het stemmenaantal van uw “FOERT” partij zelf samentellen en concluties trekken.
Wil alvast uw aandacht vestigen op één van de vele staaljes van onrecht die de Belgische democratie rijk is:
NVA haalt met 1.086.787 stemmen 25 zeltels of gem. 43.471 per zetel.
PS haalt met 641.663 stemmen 20 zetels of gem. 32.081 per zetel.
Als er een politieke familie is, die naam waardig, is het wel de Vlaams-Nationale.
En als er een reden is waarom men, na meer dan een jaar durende poging om een regering
te vormen, nieuwe verkiezingen blijft uit de weg gaan, is het wel omdat deze, volgens u niet bestaande familie in Vlaanderen, een meederheid zou kunnen verwerven.
De NVA verloor wel 8 zetels de jongste verkiezingen. De winst van het VB met 15 zetels oversteeg echter ruimschoots dit verlies met 7 zetels ten koste van uw Belgisch Democratische families.
Bij de door u gevormde families heb ik wel mijn bedenkingen.
Ze zijn familie als het hun goed uitkomt.
Neem de Familie CD&V – CDH : Alle christenen kunnen misschien wel humanisten zijn, het omgekeerde is zeker niet waar.
Als er één voordeel zal halen uit de “Corona” is het wel de Belgische Democratie dank zij de
Volksgezondheid en de Economie die nu voorrang verdienen en dat heeft de NVA met Bart
De Wever goed begrepen.
Beste Luc Menu:
Bedankt voor uw reactie op het artikel “Redding van het vaderland en de democratie” verschenen in onze nieuwsbrief van juli 2020. Seniorenraad 55+ Hoeilaart stelt zijn website en nieuwsbrief open voor senioren en hoopt op die manier bij te dragen tot de uitwisseling van meningen en opinies. De ingenomen standpunten zijn die van de schrijver van het artikel en gaan niet uit van de Seniorenraad. De Seniorenraad houdt zich afzijdig van elke politieke stellingname. De titel van het artikel van Serge Muyldermans is misschien wat misleidend omdat hij suggereert dat de Seniorenraad betrokken partij of zelfs initiatiefnemer zou zijn, maar dit is helemaal niet zo. Vermoedelijk is de titel wat provocerend gekozen om een debat uit te lokken, wat gedeeltelijk is gelukt mede dank zij uw bijdrage. Bedankt alleszins voor uw reactie.
Met vriendelijke groet.
De redactie
Seniorenraad 55+ Hoeilaart
Beste Luc,
Bedankt voor uw reactie. Laat me toe eerst een paar zaken recht te zetten. De tekst verschenen op de website van de senirorenraad is volledig onder mijn verantwoordelijkheid en niet die van de Seniorenraad. Mijn naam stond duidelijk vermeld in de inleiding van de tekst. Verder, dacht ik dat ze heel weinig politiek gevoelige materie in staat. Het enige dat als politiek ‘statement’ beschouwd kan worden is de passage waar ik schrijf dat ik met Vlaams Belang en PVDA/FGTB geen rekening hou omdat ik enkel de beleidspartijen in acht neem. Dit is een beginvoorwaarde om de verdere uiteenzetting te doen. En, ik geef daar een uitleg voor, waarom ik die niet meeneem in de berekeningen. In het geval de beleidspartijen akkoord zijn om ook Vlaams Belang politiekers op te nemen in de regering (wat ik betwijfel) dan kunnen die politiekers er wat mij betreft gerust bijgenomen worden. Wie ben ik om daarover te beslissen. Het eenvoudigste zou dan zijn om 3 extra ministerposten bij te creëren en ook de Vlaams Belang voorzitter 5 kandidaten te laten nomineren. U moet daar verder niks achter zoeken.
Wat betreft uw opsomming van de ongeldige, blanco, verdeelde stemmen voor partijen die niet de kiesdrempel behalen en de personen die niet zijn komen opdagen. Dit is inderdaad een grote groep. Met alle respect, maar daar kan men toch geen rekening mee houden om een regering te vormen. Dat zijn personen die bewust NIET willen vertegenwoordigd worden in het parlement.
In verband met uw betoog dat NVA 43471 stemmen nodig heeft per parlementszetel en de PS slechts 32081. U weet beter dan wie ook waarom dit is: De berekening van zetelverdeling ligt op voorhand vast. De Vlamingen zijn met meer dan de Walen, en de zetelverdeling is sterk afhankelijk van de spreiding van de stemmen over de verschillende partijen.
Wanneer ik het heb over de socialistische, de groene of de liberale familie, dan hoeft ge dat niet te strikt te nemen. Ik heb die ‘families’ gegroepeerd omdat dit korter te beschrijven viel en ook de tabel 2B is duidelijker, anders had ik 10 kolommen en kleuren nodig ipv 6. U weet evengoed als ik dat (indien het hen uitkomt) de PS en SPA niet wil losgekoppeld worden, net zo min als MR en OpenVLD of Ecolo en Groen.
Ik heb enkel een poging ondernomen om een nieuw (ander) model van regeringsvorming voor te stellen. Met dit scenario slaagt met erin om 2/3 meerderheid te bekomen in alle gewesten (behalve Duitstalig gewest) en een 2/3 meerderheid in het federale parlement. Dit getal is door geen enkele andere formateur, koninklijk adviseur of informateur benaderd. Er zijn reacties gekomen dat dit wel een kibbel kabinet bij uitstel zal worden, en dat is zeer zeker te verwachten. Maar ook onze laatste federale regering onder Charles Michel en de Vlaamse regering onder Geert Bourgeois moesten niet onder doen op de schaal van kibbel kabinetten. Dus vormt dit ook geen noemenswaardig bezwaar.
Met vriendelijk groeten en U mag me steeds contacteren om hierover verder te discussiëren en dat hoeft niet via dit kanaal..
Serge
Hallo allen:
Serge Muyldermans denkt out-of-the-box na over de regeringsvorming. Dat kan ik alleen maar toejuichen. Meer nog, hij komt met een pasklare oplossing om uit de impasse te geraken. En hij trekt het debat op gang, alle lof hiervoor. Maar hij ziet wel een paar dingen over het hoofd. Ik heb dan ook volgende bedenkingen bij zijn betoog.
1. In de politiek gaat het inderdaad veelal om de postjes, maar natuurlijk ook om beleid, en om ideologie. Iedere politieke partij wil zoveel mogelijk van haar programma uitvoeren om bij de volgende verkiezingen goed te scoren en haar achterban tevreden te houden. Iedere partij die deel uitmaakt van de regering wil zich dan ook zoveel mogelijk profileren, wat vaak leidt tot een gekibbel, vooral wanneer de beleidslijnen vatbaar zijn voor interpretatie. Daarom is het zo belangrijk dat er een evenwichtig regeerprogramma is waar iedere partij zich in kan vinden. Hoe meer duidelijkheid er is, hoe minder er gekibbeld wordt. Serge Muyldermans gaat in zijn voorstel voorbij aan de rol van de ideologie, terwijl dit toch de essentie is van de politiek. Onze kijk op de samenleving, de rol van de overheid, de ethische thema’s, het wordt allemaal bepaald door de ideologie die onze voorkeur wegdraagt.
2. In zijn voorstel gaat Serge uit van politieke families, maar die spelen een steeds kleiner wordende rol. Uit een onderzoek van Samenleving en Politiek blijkt dat “de indeling van partijen in ideologische families op heden niet meer de meest relevante indeling is.” (bron: https://www.sampol.be/2014/09/is-er-nog-een-belgie-in-de-belgische-politiek) Zo heeft in de liberale familie de MR veel gemeen met Open VLD, maar ook met NVA. Groen komt voor veel standpunten overeen met Ecolo maar ook met SPA en andere linkse partijen. Het gescheiden medialandschap heeft ook geleid tot een gescheiden debatcultuur en het leggen van andere klemtonen. De ideologie wordt maw doorkruist door de taalgemeenschap.
3. Een derde bedenking heeft te maken met het aantal zetels van elke partij in de federale kamer. Zo wordt de verkiezingsuitslag inderdaad omgezet via de methode d’Hondt op basis van provinciale kieskringen. “De berekening van de zetelverdeling ligt op voorhand vast,” merk Serge terecht op. Maar dit systeem benadeelt wel de Nederlandssprekende bevolking, en het is dan ook de vraag of dit te rijmen valt met het principe van gelijkwaardige vertegenwoordiging. Hoe kan het dat de SP.A met 455.034 stemmen maar 9 zetels binnenhaalt, terwijl de PS met 641.623 er recht heeft op 20. Of nog waarom MR met 512,825 stemmen 14 zetels heeft terwijl Open VLD met 579.334 stemmen er maar 12 heeft. Een nog duidelijker voorbeeld heb je bij de ecologisten. Ecolo heeft met 416.452 stemmen recht op 13 zetels, terwijl Groen met 413.836 stemmen maar recht heeft op 8 zetels. Ons huidige systeem van zetelverdeling is dus niet proportioneel. Daarom klinkt in Vlaanderen de roep van “1 man/vrouw 1 stem” steeds luider. Samen met de grendels in de Grondwet zorgt dit voor een permanente bron van ergernis. De recente doorbraak van de V-partijen is daar waarschijnlijk ook niet vreemd aan. Vandaar: wanneer men de regering zou vormen op basis van de uitgebrachte stemmen (en niet volgens de toegekende zetels), zou men tot een heel ander resultaat komen.
4. Nog een vierde bedenking. De resultaten van de federale verkiezingen van 2019 nodigen ons uit om een aantal evoluties in kaart te brengen en die lijn door te trekken naar de toekomst toe. De traditionele partijen zijn afgekalfd ten voordele van NVA, VB en PTB/PVDA. Samen behaalden VB (810.177) en PTB/PVDA (584.621) 1.394.798 stemmen bij de verkiezingen van 2019, of 111.552 meer dan het dubbele van de score van de PS (641.623), de beleidspartij bij uitstek. Voor de toekomst voorspelt men meer van hetzelfde. Volgens een recente peiling (juni 2020) behaalt VB bij de eerstvolgende verkiezingen 27,7% van de stemmen in Vlaanderen; PTB/PVDA behaalt 7,3 in Vlaanderen, 18,7 in Wallonië en 12,6 in Brussel. Blijft dus de vraag of deze partijen in de toekomst ook uitgesloten zullen worden. Door de meest radicale vleugel van de Vlaamse Beweging (VB) en van de arbeidersbeweging (PTB/PVDA) uit te sluiten versmalt men het speelveld. Als men hier de blanco en ongeldige stemmen bij optelt komt men wel tot een heel grote groep mensen die zich afkeren van de traditionele politiek. Dit is een heel zorgelijke toestand die de politieke stabiliteit van het land in gevaar brengt. Bovendien blijven er dan alleen nog mini-partijtjes over. Zo kom je tot de eigenaardige vaststelling dat de MR die landelijk 7% van de uitgebrachte stemmen behaalt de Eerste Minister levert plus nog zes ministerposten bezet in de huidige federale regering, en bovendien ook nog de Senaatsvoorzitter, de Europese Commissaris en de Voorzitter van de Europese Raad levert.
In tegenstelling tot Serge Muyldermans lever ik geen formule voor de regeringsvorming, maar ik vind het nuttig om sommige aspecten van ons democratisch bestel in vraag te stellen. Ik kijk alleszins uit naar mogelijke reacties op mijn bijdrage.
Eddy Olislaeger
Beste Eddy,
Vele dank voor uw reflecties over mijn bijdrage aan de seniorenkrant van juli in verband met een mogelijk scenario om een federale regering te vormen. Het is dat soort reacties die ik probeerde te ontlokken, eigenlijk om onze hersenactiviteit te blijven stimuleren, eerder dan de pretentie van het allemaal beter te weten.
Voor zover ik zie haal je 4 opmerkingen aan: 1. Het wordt een kibbelkabinet; 2. Politieke families zijn achterhaald; 3. Een zetel voor Vlaanderen heeft meer kiezers nodig dan in Wallonië, en 4. Gaan we in de toekomst nog VB en PVDA/PTB stemmers of zetels kunnen negeren voor regeringsvorming.
Deze opmerkingen kwamen in één of andere vorm ook aan bod bij de reacties van anderen die me aangesproken hebben over mijn ‘andere aanpak van regeringsvorming’. Ik ben me er dus van bewust dat over deze aangehaald elementen onenigheid of onduidelijkheid heerst. Mijn antwoorden hierop zijn als volgt en ik zal ze in omgekeerde volgorde bespreken.
4. Mijn voorstel geldt enkel om NU uit de impasse te geraken. Hoe de regeringsvorming moet verlopen na volgende verkiezingen, laat ik in het midden. Afhankelijk van de zetelverdeling over de partijen en taalgrenzen heen, zal men waarschijnlijk nieuwe allianties moeten/kunnen smeden. Misschien wordt het terug mogelijk coalities op te starten zoals op het einde van vorige eeuw. Echter zoals het er nu uitziet zou bij een volgende verkiezing, het VB enerzijds en/of PVDA/PTB anderzijds zoveel stemmen kunnen winnen ten koste van de traditionele beleidspartijen, zodanig dat deze twee strekkingen elkaar maar moeten vinden. Ik deel uw bezorgdheid en vrees inderdaad dat dit een totale chaos wordt. Alhoewel het de taak van politici zou moeten zijn om zoveel mogelijk (lees alle) burgers te betrekken bij het beleid, mag je volgens mij de blanco en ongeldige stemmen niet aan één of andere strekking toevoegen.
3. Hier haalt ge de ongelijkheid aan tussen het aantal benodigde stemmen per zetel voor partijen uit de Vlaamse en Franstalige taalgroep. Zoals ge weet heeft dit meerdere oorzaken: ons systeem om tot de zetelverdeling te komen, de provinciale kieskringen en vooral het feit dat ca 60% landgenoten tot de Vlaamse taalgroep behoort, voor slechts een 40% bij de Franstalige taalgroep. De roep in Vlaanderen tot 1 man/vrouw = 1 stem is een zeer gevaarlijk iets en de voorvechters zouden er beter 3 keer over nadenken. Want stel, om wat voor reden ook, dat bij verkiezingen over 10 jaar slechts 3 partijen opkomen bij de Franstaligen (bvb door kartelvorming) en dat er 7 partijen met min of meer gelijkwaardige aanhang bij de Nederlandstaligen opkomen. Dan haalt elke Franstalige partij meer dan het dubbel aantal stemmen dan gelijk welke Nederlandstalige partij. Als het een beetje scheef zit met de stemverdeling dan zou het goed kunnen dat de verkozenen van 2 Franstalige partijen aangevuld met één Nederlandstalige zusterpartij een absolute meerderheid vormt. Het is duidelijk dat 1M/V=1stem enkel kan als gans het kiessysteem onderste boven gehaald wordt. Maar dit veranderen in de toekomst gaat ons op dit ogenblik niet helpen bij een regeringsvorming. Mijn voorstel om uit te gaan van de postjes kon daar ook geen rekening mee houden.
2. Het argument dat de politieke families (liberalen, socialisten, christendemocraten, groenen) achterhaald is. Ik heb daar 2 antwoorden op. Ten eerste, als het de partij goed uitkomt dan zullen ze inderdaad aanhalen dat ze niet getrouwd zijn met de zusterpartij over de taalgrens. Evenzeer zullen ze zich wel verbonden voelen als dat de beste strategie lijkt. Zie maar naar SPA die PS niet wil loslaten als ze gevraagd werden door onze 3 koningen. De Open VLD die nu MR niet wou loslaten als het SPA en PS erop aandrong. Ondertussen heeft Groen en Ecolo zich toch ergens verbonden om meer gewicht in de schaal te kunne werpen, evenals PVDA en PTB. Ten tweede, ik heb bvb de ‘liberale familie’ in mijn tekst enkel aangehaald om niet telkenmale ‘MR en Open VLD’ te moeten schrijven of ‘SPA en PS’, etc…. De mogelijkheid werd ook opengelaten om bvb ipv 5 kandidaten voor de ‘socialistische familie’ voor te dragen dat men vraagt aan SPA om 2 kandidaten naar voor te schuiven en 3 kandidaten door PS. U kan zo een opsplitsing gerust doorvoeren voor alle aangehaalde ‘families’. In de grond verandert het niks aan het voorstel, het maakt het enkel iets ingewikkelder om uit te leggen en een realistische (onbetwistbare) verhouding te kiezen.
1. Het kibbelkabinet argument. Ook hier heb ik 2 antwoorden. Ten eerste, de federale regering onder Premier Michel was ook een kibbelkabinet, net zozeer als de Vlaamse regering onder minister-president Bourgeois. Uiteraard zal het beter zijn als er grote samenhorigheid en collegialiteit heerst, maar de profileringsdrang van elke politieker zal altijd moeilijk in te tomen vallen. Ten tweede, ben ik er niet zo van overtuigd dat het zal ontaarden in schelden en het van elkaar afsnoepen van ideeën. Het gekibbel ontstaat omdat bij een coalitievorming een regeringsverklaring opgesteld wordt waarbij elke betrokken partij de scherpe kanten van zijn programma heeft weg gevijld en vervangen door een toenadering tot de andere partijen. De regeringsverklaring wordt zo een grijze, uitgeholde tekst waar iedereen zijn gelijk in vindt. Wanneer dan de bevoegde minister iets wil doorvoeren dan wordt hij/zij teruggefloten door de andere partijen van de meerderheid met argumenten dat dit beleid niet in de regeringsverklaring stond en dat het een herinterpretatie is van de tekst, enzovoort. In mijn voorstel zou dit vermeden worden. Een voorgedragen expert in een bepaalde ministerpost stelt zijn beleid voor, die het partijprogramma zal weerspiegelen, zonder toegevingen te doen aan wensen van andere partijen. Eens minister, voert hij/zij die gewoon uit. Bijvoorbeeld, stel dat een NVA-er minister van gezondheid wordt, hij of zij was de beste kandidaat voor die ministerpost. Dus met een NVA achtergrond valt het te verwachten dat hij/zij de totale regionalisering van het gezondheidsstelsels doorvoert. Anderzijds werd het departement ‘Milieu, klimaat, duurzaamheid’ toegewezen aan iemand van Groen of Ecolo en die wil dit departement terug herfederaliseren in een poging om het efficiënter te maken. Elke minister, staatssecretaris kan zich op zijn bevoegdheid voldoende profileren om maximaal te scoren bij de volgende verkiezingen.
Om af te sluiten, als ik zie wat er vandaag zaterdag 14 mei gebeurt (Magnette en De Wever die de handdoek in de ring gooien) dan geraak ik er nog meer van overtuigd dat mijn voorstel eigenlijk het enige werkbaar model kan worden op dit moment, tenzij men nieuwe verkiezingen wil uitschrijven. Maar dat voorspelt in de huidige situatie eerder een geplaveide weg naar een totale impasse.