Tekst bij de foto: Foto van een virus met receptor. De gebogen lijn met pijltjes zijn de eiwitten van het virus, de ‘handjes’ die erboven op afgebeeld staan zijn eigenlijk onze kameelantilichamen, Nanobodies genoemd, en kunnen beschouwd worden als receptor.
Alhoewel het uit den boze is, velen onder ons hebben het nu wel gehad met al die berichtgeving over het coronavirus: de dagelijkse en schier eindeloze reeksen getallen van nieuwe bevestigde besmettingen, het aantal ziekenhuisopnames, aantal patiënten aan de beademingstoestellen, de doden in Vlaanderen, …, in België, in Europese landen, in de wereld. De maatregelen en initiatieven in de verschillende regio’s, de impact op ons leven, enz. Het houdt niet op. Alhoewel. Voor wetenschappers, en moleculair biologen of biotechnologen in het bijzonder, is deze epidemie eigenlijk een geschenk uit de hemel. We kunnen eindelijk aan de man in de straat eens tonen tot wat we in staat zijn.
De Covid-19 heeft de sprong van vleermuizen naar mensen gemaakt in december 2019 in Wuhan, China. We zijn nu 3 maanden verder en de biotechnologen, die interesse hebben in de levenscyclus van deze virus in zijn nieuwe gastheer, de mens, hebben al enorm veel vorderingen gemaakt. Het virus dat verantwoordelijk is voor deze nieuwe epidemie werd geïdentificeerd, de sequentie van zijn erfelijk materiaal werd ontrafeld, dus men kent al zijn genen en de eiwitten die deze virus aanmaakt, men heeft de uitwendige structuur van het virus opgelost via cryo-elektronenmicroscopie, we kennen de mens-receptor (ACE-2 of ‘angiotensin converting enzyme-2’) die door Covid-19 herkend wordt om in zijn gastheercel binnen te dringen en zijn voortplanting te starten, en we hebben zelfs al de structuur opgelost van de virus met deze receptor. Met deze inzichten kunnen de wetenschappers nu nieuwe medicijnen ontwikkelen die de herkenning van het virus en zijn receptor zullen verstoren. Er dagen ook artikels op die antistoffen beschrijven die de virus mogelijks neutraliseren en we zullen zeer snel potentiële vaccins hebben. Het probleem is dat het aantonen van de werkbaarheid van deze nieuwe corona-specifieke virale remmers, medicijnen, antistoffen en vaccins nog maanden zal duren. In elk geval hebben we er als biotechnoloog, een gefundeerde en goede hoop op dat we tegen volgend jaar het Covid-19 zullen beheersen en dat een wereldwijde epidemie van deze virus tot het verleden behoort.
Zal dit de wereldbevolking bescherming bieden: zeer zeker niet. Het is overduidelijk dat een andere en volgende epidemie op ons afkomt, vroeg of laat. De recente geschiedenis leert ons dat er in de voorbije decennia meerdere dodelijke infecties bij mensen opdoken die allen hun oorsprong vonden in de overstap van een virus van zijn gewone dierlijke gastheer naar mens als gastheer. Om jullie geheugen even op te frissen: HIV of het aidsvirus, influenza virussen die de zogenoemde vogelgriep en varkensgriep veroorzaakten, de meerdere filovirussen verantwoordelijk voor ebola uitbraken, Zika virus, en dan de coronavirussen die SARS en MERS aanwakkerden. Al deze virale infecties komen al eeuwen voor in apen, vleermuizen, vogels of dromedarissen, waar de interactie tussen de natuurlijke gastheer en zijn virus in evenwicht blijft en geen massale sterfte veroorzaakt. Wanneer deze virus overwipt naar een andere gastheer, en zeker een gastheer zoals de mens die in minder dan 24 uur van gelijk waar op de aardbol naar gelijk welk andere plaats kan reizen, en wanneer het virus er dan nadien nog in slaagt om van mens naar mens overgedragen te worden, dan krijgen we pandemieën zoals nu.
Hebben we onze les nu geleerd? Neen!! Naar alle waarschijnlijkheid zal men in China nieuwe wetten invoeren en strengere voorwaarden opleggen die de verhandeling van wilde dieren op markten zal inperken. Dus de kans op uitbraak van een toekomstige Covid-20 via dezelfde route als Covid-19 zal er niet zo snel aankomen. Maar doordat de mens nog steeds de tropische en subtropische regenwouden ontbost en inpalmt, brengen we de habitat van meerdere exotische dieren in het gedrang. Dieren, die ook leven met een milde vorm van een virale infectie. Wanneer die dieren onder stress komen te staan, dan gaan hun virussen massaal uitbreken. Net hetzelfde gebeurt bij ons met koortsblaasjes: het herpesvirus heeft zich in onze cellen genesteld. We hebben daar geen last van tot het moment dat onze cellen stress waarnemen, onder de vorm van koorts, examen of prestatiestress, overdosis ultraviolette-straling op vakantie aan de kust of in skigebieden en dan breken die virussen massaal uit en zullen een andere gastheer opzoeken. Wel, de inkrimping van de habitat van exotische dieren veroorzaakt soortgelijke stress bij hen, en hun virussen zullen geactiveerd worden en misschien bij toeval een mens infecteren, en dan hebben we terug prijs. U bent gewaarschuwd.
[Een bijdrage van Serge Muyldermans]
Dit is klaar en duidelijk.Dank aan Serge Muyldermans
Dag Serge,
Deze achtergrondinformatie is zeer verrijkend, heel veel dank daarvoor. Ik kijk reeds uit naar meer.
Met een glimlach denk ik terug aan je zeer geslaagde lezing van oktober ’19 « Hoe word ik multimiljardair ? (… zonder er echt veel aan over te houden en toch supergelukkig te zijn) ».
Hoeilaart mag fier zijn een wetenschapper als jij onder zijn bewoners te mogen rekenen, de senioren destemeer.
Levenslang leren dankzij Serge!
Zeer oprecht,
Gilberte
Weer een top editie van de nieuwsbrief. Dank u wel daarvoor en blijf gezond allemaal!
Bedankt Serge, duidelijk ook voor ons leken! Doorsturen aan iedereen
Interessant artikel… vraag is, wat gebeurt er tussen nu en volgend jaar (wanneer er een vaccin zal zijn)?
Beste Eva,
Er zijn meerdere opties om te behandelen:
1. Het testen en verbruiken van bestaande geneesmiddelen (die ontwikkeld werden en gebruikt voor andere ziektes) bvb chloroquine gebruikt tegen malaria zou werkzaam zijn volgens sommige, maar dit medicijn heeft eveneens bijwerkingen. Dus het is niet super werkzaam, het houdt de infectie een beetje in bedwang, maar niet.Maar is onmiddellijk beschikbaar
2. Aan de hand van de kennis van de virus en zijn receptor op onze cellen, kunnen we een batterij aan nieuwe moleculen uittesten (hetgeen Prof Neyts doet in Rega instituut). Verwacht wordt dat dit op termijn betere medicijnen geven. Maar die moet dan ook op grote schaal getest worden op hun toxiciteit en nevenwerkingen dat duurt maanden, zelfs jaren.
3. Mensen die hersteld zijn, die hebben antistoffen aangemaakt, men kan die antistoffen zuiveren, en opspuiten bij patiënten. Men noem dit passieve vaccinatie of passieve immunisatie. Dit is de aanpak voor ebola. Vroeger werd dit ook toegepast, maar dat is lang verboden geweest omdat de kans bestaat dat ge (met onvoldoende gezuiverd materiaal) mensen infecteert.
4. Een echt vaccin: hiervoor moet ge de Covid-19 opgroeien (op grote schaal) en dan ‘afdoden’ ofwel chemisch ofwel door te verhitten (soort pasteuriseren).. Die afgedode virussen kunnen dan gebruikt worden om in te spuiten en een immuun antwoord (antistoffen) op te wekken. Het gevaar hierbij is dat het de virussen voldoende geïnactiveerd moeten zijn ander worden de mensen ziek en de virussen mogen niet te lang blootgesteld worden aan de hitte of chemische stof anders herkennen uw antistoffen de intacte virus niet. Dat moet getest worden in proefdieren etc, Dat duurt ook maanden, anderhalf jaar of zo.
Wat moeten we ondertussen doen? hopen dat ge niet geïnfecteerd wordt.
Dank u Serge, zeer verhelderend! Eigenlijk zou iedereen dit moeten lezen.
Dank je Serge voor het artikel en voor het helder antwoord aan Eva. Dus Eva dank voor je vraag.Hou jullie veilig
Dank u Serge voor het schrijven en dank u Seniorenhoeilaart voor plaatsing van dit heldere artikel.
Apen, vleermuizen, vogels, dromedarissen en gestresste dieren zijn dus de bronnen. Van stress bij dieren kan nog een voorbeeld worden toegevoegd: geiten in megastallen.
Circa 10 jaar geleden was er in Nederlands Noord-Brabant een uitbraak van Q-koorts, veroorzaakt door geiten die daar massaal in zogenoemde megastallen worden gefokt. Een ongelofelijke concentratie van dieren, allemaal opeengepakt en onder stress. Toen was oostelijk Noord-Brabant het epicentrum van Q-koorts overgedragen van geit naar mens. Nu is dezelfde streek een epicentrum van het Covid-19 virus, verspreid na drukbezochte carnavalsfeesten in ieder Noord-Brabants dorp.
De Q-koorts werd in NL lang ontkend en gebagatelliseerd. Uiteindelijk zijn er een 70-tal mensen (96 volgens een andere bron) gestorven aan Q-koorts. Ook enkele Belgen hebben de ziekte gehad, maar of daar overlijdens bij waren is mij niet bekend. De Nederlandstalige wikipedia geeft het hele verhaal. Je wordt er niet vrolijk van.
Bij de Q-koorts had de economie van de boeren met megastallen en de kaasproductie de overhand op de gezondheid, terwijl nu met corona in ieder geval de gezondheid van de bevolking primeert. Mogen we dat ‘voortschrijdend inzicht’ noemen?
Tenslotte wijs ik op de parallel tussen de aanvankelijke reactie op corona van de Chinese overheid, en de (schandalig genoeg) voortdurend bagatelliserende reactie op Q-koorts van de Nederlandse overheid. De Chinese overheid heeft zich herpakt en daar lijkt de Covid-19 epidemie zo goed als bedwongen. Van de Nederlandse overheid kunnen we met betrekking tot de Q-koorts helaas niet hetzelfde zeggen, in 2020 zijn er tot nu nog 3 nieuwe gevallen gemeld.
Laten we ons voornemen een keertje vaker bij het Hoeilaartse Chinese restaurant in de Henri Caronstraat gaan eten, als de corona-wind is gaan liggen.
Beste Alex en Thea,
Bedankt om me attent te maken over Q-koorts. Toegegeven, het was me onbekend en heb het even opgezocht.. De ziekte blijkt voornamelijk door geiten overgedragen te worden naar mens. Het is een bacterie (Coxiella burnetii) die binnen in de cellen overleefd.
Bacteriën zijn een totaal andere levensvorm dan virussen. Daar waar bacteriën volledig zelfstandig.zijn, moeten virussen binnen in de cel dringen om de machinerie van voortplanting te ontlenen van de gastheercel.
Desalniettemin kunnen de bacteriën ons ook zwaar ziek maken en leiden tot de dood. Andere voor de mens gevaarlijke zoönotische bacteriën die bij dieren minder gevaarlijk zijn maar soms dodelijk voor mens: Bacillus anthracis (komt voor bij koeien en zorgt voor aanmaak van anthrax, het biologisch oorlogsvoering wapen). Ook leptospira, bacteriën die in muizen en ratten voorkomen en uitgescheiden worden met urine en uitwerpselen kunnen bij mens tot de dood leiden (ziekte van Weil) een paar jaar geleden werden er in België een paar gevallen gemeld.
mvg,
Serge