Hoeilaart na de lockdown

Stiekem hoop ik nog steeds dat een crisis zoals die van de afgelopen drie maanden ook opportuniteiten genereert. Onder opportuniteiten versta ik nieuwe ontwikkelingen die breken met het verleden en bijdragen aan een betere samenleving. Dan zouden we als gemeenschap troost vinden in de gedachte dat het niet allemaal voor niets is geweest: de talrijke doden, het vele lijden, het gemis aan al wat we als verworven beschouwen. Tijd om eens stil te staan bij het recente verleden en te speuren naar trends voor de toekomst.

Het isolement tijdens de coronacrisis had iets louterends. Ondanks de afzondering en de beperkingen van de lockdown konden we genieten van de verkeersluwe straten, de stilte in het landschap, de uitingen van empathie die opwelden uit de gemeenschap. Corona nam ons dingen af, maar liet ons ook inzien dat we anders konden leven. De lockdown had iets nostalgisch: we blikten terug op het verleden, op onze jeugd. We namen een tijdmachine en kwamen terecht in een wereld die beperkter, maar tegelijk ook eenvoudiger en warmer was. Zo kon je in plaats van naar de bakker te gaan ook je eigen brood bakken, of zelf klussen en geen beroep te doen op een vakman. De tijd leek stil te staan, de agenda’s bleven leeg. Even kwam het niet op een dag aan. Morgen of volgende week kon ook. Gezellig ouderwets, daar is toch niets mis mee? Tegelijk zetten zich nieuwe ontwikkelingen door met dank aan de informatietechnologie: thuiswerken, afstandsonderwijs, draadloos betalen, videocommunicatie, online shoppen, virtuele consultatie bij de dokter. Het kwam allemaal in een stroomversnelling. Vooral de ouderen moesten een tandje bijsteken, want hun mogelijkheden hingen af van hun technische vaardigheden. Dit valt de laatste tijd wel meer op.

Nu we niet langer in lockdown zitten, is het uitkijken naar welke veranderingen permanent worden. Op het eerste gezicht lijken de vertrouwde puzzelstukjes opnieuw in elkaar te vallen. Groot is de drang om terug te gaan naar de periode van voor Corona, want dat is bekend terrein. Maar na het optrekken van de mist blijken ook de problemen van voor de lockdown het te hebben overleefd. Zo is er is nog steeds geen federale regering. En blijft het gemis aan politiek leiderschap aanhouden alsof er nooit een gezondheidscrisis is geweest. Opnieuw zien we meer verkeer in het centrum van Hoeilaart, staan er files op de Brusselse ring, duiken de terrasjes op, slaat de drukte om ons heen. De opportuniteiten van hun kant blijven beperkt.

Toch zie ik een aantal lessen die we kunnen trekken uit de corona crisis op het vlak van seniorenbeleid. Natuurlijk bestonden de problemen al van voor de crisis, maar Corona heeft ze wel aangescherpt. Vandaar dat het draagvlak groter dan ooit is om er iets aan te doen.

Onze thuis
Al van voor de sanitaire crisis beschouwden de meeste senioren het rusthuis als de allerlaatste optie. Ze stelden hun verblijf in een woonzorgcentrum zolang mogelijk uit. Nu is duidelijk gebleken dat zij overschot van gelijk hadden. Senioren zijn wakker geschud door de ijskoude behandeling die de rusthuizen, hun bewoners en het verzorgend personeel van de overheid hebben gekregen. Voortaan zal in het beleid meer aandacht moeten gaan naar ouderen die zelfstandig blijven wonen. Het geheel van mantelzorg en faciliteiten aan senioren zal drastisch moeten worden herdacht en aangescherpt, zodat senioren hun oude dag in hun vertrouwde omgeving en met het gewenste comfort kunnen beleven. Vanzelfsprekend moet ook het concept van de woonzorgcentra worden herdacht met meer verplegend personeel, een betere coördinatie met de ziekenhuizen, en inspraak van de residenten.

Onze mentale gezondheid
Vele ouderen leven vereenzaamd. Dat wisten we al, maar Corona heeft ons met de neus op de feiten gedrukt. In de toekomst zal men meer aandacht moeten hebben voor de geestelijke gezondheid van senioren. Investeringen in vrijetijdsbesteding en sport voor 55-plussers moeten gelijke tred houden met de middelen die vrijgemaakt worden voor de jeugd. Preventie loont: gezonde ouderen kosten de maatschappij minder geld. In ons memorandum naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 pleitte de Seniorenraad al uitvoerig voor meer aandacht voor deze problematiek.

Onze leefomgeving
Alle Hoeilanders hebben recht op een veilige leefomgeving. Maar senioren zijn net iets kwetsbaarder dan de modale burger. Meer verkeersveiligheid in het centrum van Hoeilaart maakt het voor onze oudere medeburgers makkelijker om uit hun kot te komen. Een betere scheiding van de verkeersstromen — voetgangers, fietsers, automobilisten — maakt het veiliger voor iedereen. We moeten komaf maken met het primaat van de auto. Iedereen, ook de zwakkere weggebruiker, moet zich veilig kunnen bewegen op het Gemeenteplein en belendende straten. De zone 30 is er al. Nu moet ze ook consequent worden geïmplementeerd.

Conclusie
De naderende recessie met de te verwachten faillissementen en werklozen nopen de maatschappij tot drastische maatregelen die over een periode van decennia voelbaar zullen zijn. Dit zijn enorme uitdagingen die maken dat we alles, ook het ouderenbeleid, in zijn juiste proportie moeten bekijken. Toch moeten we ook aandacht hebben voor de organisatie en de invulling van het leven dat we verderzetten na ons economisch actief leven. Aandacht hebben voor deze problematiek is kenmerkend voor een volwassen samenleving. Het gaat er niet om voorrang te geven aan een of andere groep of leeftijd. We worden tenslotte allemaal senior. Juist omwille van Corona zijn senioren zich bewuster geworden van hun rol in de samenleving en zullen ze voortaan meer aandacht hebben voor het seniorenbeleid, ook en vooral wanneer zij in het stemhokje staan.

[Een bijdrage van Eddy Olislaeger]