Hoeilaart ideale biotoop?

Alle vaklui zijn het erover eens dat men zijn fysische en geestelijke gezondheid kan op peil houden en zelfs verbeteren mits het opvolgen van een paar eenvoudig toe te passen regels. Hersenexperts Erik Scherder en Dick Swaab gaan daarin een stap verder en geven zes adviezen om je brein in topconditie te houden. Hoewel iedereen er baat bij heeft om zijn hersenen gezond te houden, staan veel mensen toch nogal sceptisch tegenover deze analyse en de maatregelen die eenieder moet nemen om dit hogere niveau van geestelijke gezondheid te bereiken. Er wordt vaak beweerd dat niet iedereen deze maatregelen kan nemen omdat sommige mensen beperkt zijn in hun mobiliteit of nog in hun financiële draagkracht. Ook je omgeving zou beperkend kunnen zijn. In dit artikel willen we nagaan of mensen in Hoeilaart de zes adviezen van Erik Scherder en Dick Swaab gemakkelijk in praktijk kunnen brengen.

Wandel elke dag
Erik Scherder: “Zeven dagen in de week een half uur lang stevig wandelen is goed voor uw lijf én voor de hersens. Dat komt doordat de activiteit van de hippocampus, een hersengebied, toeneemt bij meer lichaamsbeweging. Dit gebied speelt onder andere een belangrijke rol bij het leren en bij het onthouden. Door elke dag te lopen, verbetert het geheugen. Ook neemt uw vermogen toe om te plannen en uw aandacht steeds op iets nieuws te richten. Dat betekent uiteindelijk dat u langer zelfstandig kunt blijven functioneren.”

Aan wandelmogelijkheden is er in Hoeilaart geen gebrek. De meest groene gemeente van Vlaanderen biedt heel wat mogelijkheden. Je kan hier een boswandeling afwisselen met een tocht langs een van de wandelsteegjes zoals de Geneesheerstraat. En dan zijn er ook nog de wandelclubs zoals ’t Beukenootje. Tip: op de website van de gemeente vind je trouwens heel wat concrete mogelijkheden.

Vermijd schade
Dick Swaab: “Of uw brein op late leeftijd goed blijft functioneren, is voor 50 procent genetisch bepaald. U kunt er dus gedurende uw leven nog wat aan doen. Zorg dat u zo min mogelijk hersenschade oploopt. Zo is alcohol slecht voor uw brein. Bij de één is een glas per dag al schadelijk, de ander kan vijf glazen drinken voordat het effect heeft. Schade kan ook ontstaan wanneer u klappen tegen uw hoofd krijgt, bijvoorbeeld bij verkeersongelukken, boksen, door te koppen bij voetbal en door elleboogstoten tegen uw hoofd. Bedenk verder: wat slecht is voor uw bloedvaten, is ook slecht voor de hersenen. Laat u dus behandelen wanneer u een hoge bloeddruk, hoog cholesterol of suikerziekte hebt.”

Schade aan je hersenen vermijden moet je overal doen, om het even waar je woont. Op het vlak van verkeersveiligheid kan er wel nog heel wat gebeuren in onze gemeente, zoals het afdwingen van een effectieve 30 km/uur zone in het centrum. Deze maatregel zou senioren maar ook alle zwakke weggebruikers beschermen tegen de gevaren van koning auto. Ook op het gebied van preventieve gezondheid kan het nog heel wat beter. Het vroegtijdig opsporen van diabetes bij voorbeeld zou routinematig moeten gebeuren bij 50-plussers. Dan kan men vroeger maatregelen nemen qua dieet, en hoeft het misschien niet te komen tot het dagelijks nemen van medicatie. Tip: laat je geregeld onderzoeken door je huisarts, en luister zelf ook naar je lichaam.

Daag jezelf uit
“Pak de trein, ga naar een concert, bezoek een museum in een andere stad. Dat soort prikkels heeft u nodig om uw hersenen jong te houden. Het is niet erg als u het moeilijk vindt om uw ov-chipkaart op te laden; zo daagt u uw hersenen juist uit. U wordt scherp en alert als u zich op deze manier ‘opwindt’. Uw brein gaat beter functioneren en u kunt nieuwe informatie sneller verwerken. Dat is weer goed voor uw vermogen om problemen op te lossen. Handig als u bijvoorbeeld een nieuwe taal gaat leren, met alle grammaticale moeilijkheden die dat met zich meebrengt”, aldus Erik Scherder.

Op het vlak van mobiliteit scoort Hoeilaart bijzonder goed. De gemiddelde mobiscore is 8.0/10. Je kan trouwens zelf de mobiscore van je straat berekenen op de website van de Vlaamse Gemeenschap. In een straal van 15 km (centrum van Brussel) valt er heel wat te beleven. Bozar, Botanique, Tour & Taxis: het zijn maar een paar van de grote culturele centra waar je artiesten met wereldfaam aan het werk kan zien. Een vlotte verbinding van De Lijn en de Metro brengt je binnen het uur in hartje Brussel. En uiteraard is er ook de trein met opstapplaatsen in Hoeilaart en Groenendaal. Toch laten vele mensen zich afschrikken door het openbaar vervoer. Onterecht. Tip: zet eens de stap naar een cultureel evenement. En als je helemaal geen zin hebt om de bus of trein te nemen, kan je ook een Uber taxi bestellen. Dan wordt je aan huis opgepikt of afgezet. En het hoeft ook nog niet zo duur te zijn: 20 of 30 Euro afhankelijk van je bestemming en van het tijdstip natuurlijk. Als je met twee of drie bent wordt de prijs wel acceptabel. Bovendien staat de prijs vast bij de bestelling en komt er geen fooi bovenop. En je hoeft ook geen cash op zak te hebben. Alles wordt geregeld via je smartphone.

Leer dansen
“Op oudere leeftijd nieuwe dingen leren en ondernemen kan de komst van Alzheimer vertragen met zo’n drie à vier jaar. Wat u doet, moet iets van de hersenen vergen. Elke dag dezelfde soort computerspelletjes spelen, helpt niet. Elke dag schaken helpt wel, omdat schaken steeds weer nieuwe vragen oproept. Iets doen waarbij u het nadenken en bewegen combineert, zoals het instuderen van een nieuwe dans, lijkt nog beter te werken. Ouderen die gedurende een aantal weken leerden dansen, scoorden daarna beter bij psychologische tests dan degenen die dat niet deden. We weten alleen nog niet of het op langere termijn dementie kan voorkomen,” vertelt Dick Swaab.

Dank zij de talrijke initiatieven van het verenigingsleven en van fysiotherapeuten hebben 55-plussers heel wat mogelijkheden om nieuwe dingen aan te leren, ook activiteiten die nadenken en bewegen combineren, zoals dansen, yoga, ping pong. Er is niet alleen het cursusaanbod in het GC Felix Sohie, Den Blank en De Bosuil, maar ook het internet opent ongeziene mogelijkheden. Nog nooit tevoren kon het individu kiezen uit zo’n ruim aanbod als vandaag. En laten we ook het traditionele aanbod niet vergeten. Je kan in Hoeilaart nog op latere leeftijd een instrument leren bespelen, leren schilderen, of leren dansen (bvb tijdens een de dansnamiddagen in het GC Felix Sohie). Tip: YouTube is een onvolprezen bron van informatie over alles en nog wat. Probeer het eens. Je zal verrast zijn van wat je allemaal kan leren.

Eet korstjes
Erik Scherder: “Goed op uw eten kauwen heeft gezonde bij-effecten: het hart gaat wat sneller kloppen en de hersenen worden beter doorbloed. In feite bent u – terwijl u eet – als het ware een beetje aan het lopen, met alle voordelen van dien. Uit onderzoek blijkt dat de doorbloeding met name in één van de grote bloedvaten in de hersenen verbetert. 70 procent van de herseninfarcten vindt plaats in de buurt van dát bloedvat. Kauwen lijkt dus sterk aan te raden voor oudere mensen met een ongezond vatenstelsel, al is nog niet bewezen dat het echt een herseninfarct voorkómt. Blijven kauwen is dus belangrijk, ook als vloeibaar voedsel makkelijker lijkt. Snijd de korstjes níet van het brood en kook groenten kort.”

Hoeilaart heeft gelukkig nog een paar bakkerijen waar je terecht kan voor een grote variatie aan brood. Koop volgende keer eens een volkorenbrood. Niet alleen smaakt het beter, maar je moet ook meer kauwen. Tip: probeer ook eens je eigen broodje te bakken. Waarom niet volgende keer een speltbroodje (300 gram smeltmeel/100 gram tarwe of rogge naargelang je voorkeur)?

Zoek extra licht
Dick Swaab: “Slaapt u slecht, zorg dan voor meer licht overdag. Naar buiten gaan werkt ’t best, ook op een sombere dag. U vangt dan nog altijd meer licht dan in huis. Elke dag een uurtje wandelen lijkt een prima methode om uw slaapritme weer in het gareel te krijgen. Daarnaast vermindert méér licht de snelheid van de achteruitgang van het geheugen. Slik geen benzodiazepines om beter te slapen: als u die lang gebruikt, verhoogt u de kans op dementie.”

In de winter is het licht eerder beperkt, maar dankzij de mogelijkheden die Hoeilaart biedt — het bos, het park en andere groene ruimten — kan je gemakkelijk naar buiten en toch je dagelijkse dosis aan licht opvangen. Tip: maak er een gewoonte van de dagdagelijkse boodschappen te combineren met een wandeling. Je zal zien: na een tijdje kan je niet meer zonder die wandeling.

Conclusie: Hoeilaart scoort goed als biotoop om je brein gezond te houden, grotendeels omwille van zijn ligging, zijn landelijk karakter, en het ruime mobiliteitsaanbod. Toch kunnen nog heel wat dingen beter. Zo is het moeilijk voor een inwoner om een overzicht te hebben van het volledige aanbod aan cultuur en sport. Ook beperkt de financiële draagkracht vaak de mogelijkheden. Bovendien hangt de beslissing om maatregelen te nemen ook af van het individu. Heel wat mensen zitten in een vicieuze cirkel en kunnen moeilijk de eerste stap zetten naar een nieuwe uitdaging. Speciaal voor deze mensen zullen we in de toekomst geregeld op dit onderwerp terugkomen. Zo geven we de twijfelaars een steuntje in de rug. Reacties zijn ook zeer welkom!

Erik Scherder is hoogleraar neuropsychologie aan de VU Amsterdam. Een bevlogen leraar die meerdere keren de Onderwijsprijs won, een jaarlijkse prijs voor docenten die zich sterk inzetten voor verbetering van het onderwijs.

Dick Swaab is internationaal hersenonderzoeker. Was hoogleraar neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam en dertig jaar directeur van het Herseninstituut. Hij leidt daar nog steeds een onderzoeksgroep.

Bron: Plus Magazine

[Een bijdrage van Eddy Olislaeger]